اگر بخوایم ذات خدا رو بشناسیم، الزاماً باید صفاتشو بشناسیم، یعنی راه دیگه ای نداره! خدا دو نوع صفت داره، یکی جمال (ثبوتیه) که خدا با آن وصف میشه و یکی صفات جلال (سلبیه) که خدا منزّه از اوناست چون تو هر کدوم یه نقصی هست!
امروز با سوره توحید (شناسنامه خدا) کار رو شروع میکنیم که شامل دو صفت جمال و سه
صفت جلال هست.
قل + هــو + الله احد= این آیه سه تا بخش داره، یه فعل امر، یک هـــو (که برای تاکید است که در جمله بعد میخواهد تعریفش کند) و الله احد هم یک جمله اسمیه ست!
فرق بین احد و واحد چیه؟ "احد" در مورد چیزی به کار میره که دارای کثرت نباشه، تو عدد نمی گنجه ولی "واحد" در عدد می گنجه و به دنبالش دو و سه و...است!
به قول علامه طباطبائی:
"وقتی می گویی "احدی از قوم نزد من نیامده"، در حقیقت، هم آمدن یک نفر را نفی کرده ای و هم دو نفر و سه نفر به بالا را، اما اگر بگویی: "واحدی از قوم نزد من نیامده"تنها و تنها آمدن یک نفر را نفی کرده ای، و منافات ندارد که چند نفرشان نزدت آمده باشند..."
معنای "صمد": یعنی سید یا بزرگی که همه برای رفع نیازا و خواسته هاشون به سمتش رو می آرن! (همونجور که جای دیگه خدا فرمود: "انّ الی ربّک المنتهی" ، مقصد و مرجع همه خداست)
چرا "ال" بر سر صمد اومده؟ چون این صفت به کس دیگه ای اطلاق نمیشه و فقط برای خداست!
"لم یلد و لم یولد و لم یکن له کفوا احد":
این آیه یه جورایی همان صفت "صمد" رو تفسیر میکنه.
هر کسی که بزاید، یعنی اشتقاق پذیره، یعنی جزئی داره لزوماً که ازش جدا میشه! . و ولادت خودش یه نوع قسمت پذیریه! یعنی کسی از اجزاء یکی دیگه به وجود میاد، و "نداشتن هم کفو" یعنی خدا همسر یا یه کس شبیه به خودش هم نداره و ایجاد نمی کنه!
در کل این سوره میشه گفت تمام حرفش اینه خدا در ذات و صفات و افعال "یکی است" و یا اینکه "یکی بیشتر نیست و نمی شود هم باشد!"
به قول امیر مومنان علی (ع)، در مورد هر چیزی بگیم :یکی بیشتر نیست! نشانه قلت و کمی اون چیزه ولی فقط برای خدا بر عکسه! میگیم: خدا یکی بیشتر نیست! یعنی فقط همین یکیه و نشانه عظمت اونه!
یک روایت شنیدنی:
هنگام جنگ جمل که آتش جنگ به شدت شعله ور بود، مردی جلو آمد و گفت: «ای امیرمؤمنان! آیا تو میگویی خداوند واحد است؟» در این هنگام سپاهیان به او حمله و انتقاد کردند که اکنون چه وقت این سؤال است، حضرت علی (ع) به سپاهیان فرمود: او را به حالش بگذارید، آنچه که این عرب از ما میخواهد، ما از گروه دشمن میخواهیم (و به خاطر آن میجنگیم). سپس فرمود: ای اعرابی! این که میگوییم خدا واحد است چهار معنا دارد که دو معنای آن ناروا، و دو معنای آن صحیح و ثابت است، اما آن دو معنای ناروا: 1 - این که کسی بگوید خدا واحد است و مقصودش واحد عددی باشد، یعنی یکی که دو ندارد، در صورتی که خدا یکتایی است که نداشتن دومی برای او تصور ندارد، بنابراین داخل در اعداد نمیشود. 2 - کسی بگوید خدا واحد است و منظورش از واحد، نوعی از جنس باشد، این نیز درست نیست، زیرا مفهومش شبیه تراشی برای خدا است، اما آن دو معنای صحیح، یکی این است که او یکتا است و هیچ گونه شبیه ندارد، دوم این که بگویی او «احدی المعنی» است، یعنی ذات او نه در وجود خارجی و نه عقل و وهم قابل تقسیم و تجزیه نیست.1
برگرفته از تفسیر المیزان
خدا را فراموش نکن
منبع:
elahineghi.blog.ir
